पॅची©️

.

आमच्या घरातल्या गच्चीने अनेक कामांपैकी केलेले महत्त्वाचे काम म्हणजे प्रसुतीगृहाचे! खारी, बुलबुल, सनबर्ड ,कुठून कुठून आलेल्या मांजरी, आणि आमची कुत्री सुद्धा या सर्वांची प्रसुति या गच्चीतल्या प्रसुतीगृहात झालीये .अजूनही गच्चीतील वेलीत, झाडात जुनी घरटी आढळतात. गच्चीतील या न पाळलेल्या पक्षी प्राण्यां बरोबर अनेक पाळीव प्राणी घरात होते .मांजरी, कुत्री प्रामुख्याने. जवळ जवळ तीस वर्ष कोणी ना कोणी कुत्रा होताच! आमच्या आणि मुलांच्या आयुष्याच्या एका कालखंडात  या प्राण्यांचे अनन्यसाधारण महत्व आहे. त्यांच्या आठवणी शिवाय 'पसारा' आवरणे अशक्य! यातील एक आठवण 'पॅचीची'.

                            पॅची©️

              खरंच सांगते, रस्त्याने तो निघाला की रस्ताही टिकटिक नजरेने डोळे मोठे मोठे करून त्याच्याकडे बघत असे.अगदी नजर न हलवता! झाडे वाकून वाकून त्याला न्याहाळायची. पाने लाजत कुजबुज करायची.  येणारे जाणारे पादचारी थांबून त्याला बघत रहायचे आणि  आम्हाला विचारायचे ' "तुमचा आहे ना?मग याचे पिल्लू झालं तर आम्हाला द्या. फोन नंबर आणि पत्ता देऊ का?" पण तो साखळी ओढत खोडसाळपणे आपल्याच  मस्तीत चालत असे. पांढराधोप  रंग, भरपूर  केसाळ,  विविध रंगाचे म्हणजे तपकीरी ते कबरा आणि पिवळ्या पासून  काळ्या अशा विविध रंगाचे अंगावर मोठे मोठे छप्पे,काळेकरंद नाक, पडलेले छोटेसे पांढ-या पिसांच्या गुच्छासारखे दिसणारे कान आणि काळोख काळे डोळे.डोळ्यात तोच जगाबद्दल महा तुच्छतेचा भाव. 

              मी उतणार, मी मातणार , मी घेतला वसा टाकणारच टाकणार! असा एक उर्मट भाव त्याच्या चेहऱ्यावर सतत! आणि सर्व जगावर मी उपकार करतो आहे असा श्वान जातीला न शोभणारा भावही त्याच्या चेहऱ्यावर मुक्कामी असे . आपल्याच मस्तीत  त्याचे डौलदार चालणे.

             त्याचे आमच्या घरी येणे हा एक योगायोगच! तो आला ते पिल्लू म्हणून नाही ,तर जवळजवळ एक वर्षाचा असताना. आला तेव्हा त्याच्या सगळ्या सवयी जवळ जवळ पक्कया झाल्या होत्या. त्यामुळे कुठल्याही  संस्कार वर्गात घालूनही तो अजिबात बदलणं शक्य नव्हतं.

           पाचगणीत जन्मलेल्या आणि त्यानंतर दुर्दैवाने एखाद्या खलचित्रपटालाही लाजवेल अशा हाल-अपेष्टातून, छळछावणीतून  तो पोहोचला सोलापूर मधील आमच्या मित्राकडे. तो मित्रही  आमच्या सारखाच श्वान प्रेमी! त्याच्या घरात आधीच दोन कुत्री असल्यामुळे त्याने आम्हाला विचारले. आमच्या घरीही 'चिंच' ही कुत्री आधीच होती.(गाभुळ्या चिंचेच्या  रंगाची म्हणून चिंच) पण मुलांच्या हट्टाखातर 'पॅची' आला तोच मुळी त्याचे पूर्वसंचित आणि मनावर पडलेले ओरखडे घेऊनच.

        दिवस पहिला 'चिंच' आणि 'पॅची'   एकमेकांसमोर उभे!सुरवातीला  गुर्ssssचे नमन त्यानंतर  भ भा भो भो ची बाराखडी!  अखेर दोघेही दमले. .दोघांनाही इथेच राहायचे आहे या  निष्कर्षापर्यंत पोहोचल्यावर दोघांनीही नाईलाजाने एकमेकांना स्वीकारले. त्यातील चिंच वयाने मोठी त्यामुळे थोडाही ताईगिरी ,रॅगिंग  करण्याचा मोका तिने मुळीच सोडला नाही. 'पॅचीही' विश्वनाथन् आनंद पेक्षा चलाख. तिची प्रत्येक खेळी ओळखून त्याची प्रतिखेळी तयार असे. जेव्हा त्यांचे भांडण, कुरघोडी ते एकमेकांना स्वीकारणे या पातळीपर्यंत आले तेव्हा आम्ही आनंदाने हुश्श केले.

      'पॅची' खरंतर अस्सल जातिवंत कुत्रा. पाचगणी सारख्या थंड हवेत राहणारा. तो सोलापूरच्या भट्टीत येऊन पडला, पण तितकाच चलाख. ए.सी. तून थंड हवा येते हा शोध त्याला लागताच तो ए.सी सुरू करण्यासाठी  जबरदस्ती करू लागला. खोलीत घुसून ए.सी.कडे तोंड करून बसायचा आणि  ए.सी. सुरू होईपर्यंत पिच्छा सोडायचा नाही. बादलीतले किंवा त्याला दिलेले पाणीही सर्वत्र उडवून सर्व ओलेचिंब करून त्यात तो धपकन बसत असे.

      त्याच्यात आम्ही रुळले होतो अगदी त्याच्या चक्रमपणा सहीत. आमच्याच घरचा सदस्य म्हणून त्याला मान्य केलं होतं. पण तो मात्र मनापासून कधीच जोडला गेला नाही. माणूस जातीचे काय कडवट अनुभव त्याने घेतले होते की त्याचा कधीही माणसांवर पटकन विश्वास बसायचाच नाही.कायम तिरस्कार!.  बऱ्याच रात्री पेशंटचा कॉल आल्यावर मी खालच्या मजल्यावर पेशन्ट बघायला जायची. जिन्यापर्यंत गुणी कुत्र्यासारखं इमाने इतबारे  मला सोबत करणारा 'पॅची' मी दवाखान्यातून परत घरच्या पाय-या चढायला लागताच आपला पक्ष बदलून शत्रुपक्षात जायचा. मला एकही पायरी चढू देत नसे .जणू जेकिल अॅन्ड हाईड!! पण नंतर लक्षात आले या बागुलबुवामागे एक घाबरट आणि असुरक्षितत बाळ दडले होते.तो कधीच  कुणालाही चावला नाही. पण भीती  दाखवणेही कधीच सोडले नाही.

            फिरायला जाताना फक्त माझा थोरलाअसला तरच तो जायचा. इतर कोणी न्यायचा प्रयत्न जरी केला तर मायावी राक्षसासारखे लगेच रूप बदलवून घाबरवायचा. त्याला जेवण चालायचे फक्त  माझ्या किंवा घरातील रतनबाईच्याच हातचे.नाहीतर हा बसणार उपाशी. चिंचेला पिल्लं  झाली तेव्हा हा त्यांची आई बनला. दूध प्यायला फक्त चिंचेजवळ जाणारी पिल्ले दिवसभर पॅचीच्याच अंगावर झोपत  असत. तोही अती कौतुकाने सर्व करी.

            माझ्या आई वडिलांवर मात्र मनापासून त्याचे प्रेम. वडिलांचाही तो फार लाडका. लाडाने टाडू म्हणायचे त्याला. नातवंडांच्या बरोबरीने वडील त्याच्यासाठीही खाऊ घेऊन येत. माझी आई जेव्हा वडिलांच्या मृत्यूनंतर आमच्याकडे राहायला लागली तेव्हा त्याने आईची काळजी घ्यायची जबाबदारी स्वीकारली. चोवीस  तास तिच्या खोलीत  बसू लागला. तिला बाहेर जाऊ देईना आणि आम्हाला आत!  जणू अलिखित 'डू नॉट डिस्टर्ब'चा बोर्ड लावला होता. या त्याच्या कायद्याला खरंतर आईपण कंटाळली होती.

            एका रात्री गच्चीतील पलंगावर गाद्या पसरून आम्ही बाहेर गेलो तर गच्चीत शांतपणे बसलेल्या 'पॅचीने' काय करावे? आम्ही परत आलो तो गच्ची हिम वर्षाव झाल्यासारखी!.चुकून  सोलापूरचे स्विझर्लंड झाले की काय? तोवर लक्षात आले , हा हिम नसून   कापूस आहे तोही आपल्याच गादीतील.  झाडावर कापूस, वेलींवर कापूस ,जमिनीवर कापूस आणि पॅची? नाकाला, डोळ्याला, तोंडाला  कापूसच कापूस. आता हसावं का रडावं?  आपण त्या गावचेच नाही असा शिष्ट चेहरा करून पॅची बसलेला.

           यथावकाश ही दोन्ही कुत्री वयाने मोठी होत होती. आम्हाला भरपूर प्रेम देऊन चिंच न परतीच्या प्रवासाला गेली. पॅची आता एकटाच उरला. त्याची आजारपणही वाढली होती. व्हेट डॉक्टरला वारंवार बोलवावे लागत होते. त्याला फिरवणारा माझा मोठा मुलगा  शिक्षणासाठी आता दूर गेला होता. पण फिरण्याच्या वेळेला  रोज सकाळी त्याच्या दारावर पॅची धडका मारायचा. इतर कोणाच्याही  बरोबर मात्र तो फिरायला जात नसे. त्याचे वयही आता पंधरा वर्ष म्हणजे माणसांच्या वयाप्रमाणे नव्वदीच्या पुढचं झालं होतं .चक्रम तसाच होता. पण या सगळ्यांचीच आम्हाला सवय झाली होती. दोन्ही डोळ्यात मोतीबिंदू. कानही काम करत नव्हते.डौलदार चाल मंदावली होती. गुर्मी ताठा मात्र तस्साच.

            पॅचीच्या सोबतीसाठी  धाकट्या मुलाच्या आवडीप्रमाणे  कुत्र्याचे नवे पिल्लू घरी आणले. पण पॅचीने त्याच्याशी सुरूवातीपासूनच उभा दावा मांडला. डोळे गेलेले, बहिरा झालेला पॅची पण त्याने पूर्वी भोगलेल्या छळातून तो मनाने बाहेरच आला नाही.

      तो सतरा वर्षाचा झाला त्याची आणि अचानक एके दिवशी त्याच्या मागच्या पायांतील ताकद गेली.पॅराप्लेजीया.  डॉक्टर ने सल्ला दिला दया दाखवून त्याला मारण्याचा. पहिला धक्का बसला. पण लक्षात आलं अशा अवस्थेत न हलता त्याला ठेवणं म्हणजे त्याच्यावर  आपण अन्याय करतो आहोत. सेवा करून घ्यायच्याही पलीकडे तो गेला होता. भरल्या डोळ्यांनी त्याला अखेरचे त्याचे आवडते सुप दिले. पुढे काही बघणे शक्य नव्हते. मनातला धागा धागा उचकला होता. त्याचा रुबाब, त्याचे सौंदर्य, त्याची मग्रूरी,  त्याचा चक्रमपणा, त्याची स्वार्थी वृत्ती,पण कसा का असेना सतरा वर्ष आमच्या घरातीलच एक सदस्य होता. आईचा रक्षक होता. वडिलांचा लाडका टाडू होता.माझ्या पुतणीचा मित्र पॅचू.  माझ्या मुलांना प्राणीप्रेम करायला त्यांने शिकवलं होतं.प्राण्यांनाही उत्कट भावना असतात हे दाखविले होते. त्याच्या मनावर झालेल्या जखमा भरण्यात  कदाचित  आम्हीच तोकडे पडलो. पण तो आमचा होता. त्यामुळे तो सदैव आठवणीत राहील 'आमचा पॅची.'

https://drkiranshrikant.pasaara.com